- ERGASTULUM
- ERGASTULUMproprie locus, ubi servi, si quid commisissent, vincti detinebantur, gravioris aliquo laboris genere exercendi: quemadmodum in Sophronisterii, domibusque Disciplinaribus, hodiequeve fieri aslodet. Includebantur illi privatâ heri auctoritate. Proin male vox a nonnullis cum Carcere confunditur, qui publicum erat reorum receptaculum, in quod Magistratûs auctoritate liberi homines coniecti necabantur. Vide Thom. Godwin. Anthol. Rom. l. 3. s. 3. c. 5. et supra in voce Carcer, dtem infrea Fossores, proprie enim ergastnlum domicilium fossorum erat. Praeerat iis Ergastulus, ut appellat Nonius, seu Ergastularins, nt Columella. Vide Laur. Pignor. Comm. de Servis. Cuiusmodi Ergastula Servorum et Liberorum tulit Adrian. Caes. apud Spartian. h. e. sustulit, eandem plane ob causam, ob quam es repurgaverat olim Augustus. Nempe mulit etiam liberi et ingenui homines ex occulto et insidiis inter viam rapiebantur et in ergastula compingebantur a possessoribus, multi quoque sponte, ad vitandam militiam, in ea se coniciebant, ut legere est apud Suer, in Aug. et Tib. id quod Hadrian. penitus sustulit, ut ne unquam illi fraudi occasio paterer. Sed de privatis hoc cape Ergastulis, in quae servi a Dominis suis mittebantur. Publicorum enim passim, post Hadriani tempora, mentio etima apud Iurecoss. apud quos abigeatores, incendiarios, plagiarios, alios, ad opus publicum aut in metallum dam,nari saepe reperias; opus autem publicum et metallum Ergastuli nomine designari, notum. Sed nec de privatis diu id post Hadrian. obtinuit: Meminêre enim iterum huiusmodi Ergastulorum Lactant. Inst. l. 5. Apulei. qui sub Pio et Marco floruit; Cyprian. Ep. 82. Gratian. Valentinian. et Theodos. l. suâ, in Cod. Theod. tit. de Tiroz. Alii. Porro vox Ergastuli, non orgine tantum, sed etiam, formatione Graeca est, quam iuxta alias complures a Siculis Romanraccepêre. Ur enim ab ἐραςτὴς, ὲράςτυλος κορύπτης, κορύπτηλος etc. sic ab ἐργαςτὴς, ἐργάςτυλος, diminut. forrnâ, qui terr am colit, et in eius coltu, qua arando, qua fodiendo, laborat. Hînc Ergastulus, vel Ergastilus, ut in antiqq. libris habetur apud Non. ex Lucilio, atque inde ἐργάςτυλος τόπος adiect. locus, in quo eiusmodi ἐργαςταὶ vincti ad opus faciendum detinebantur: quod postea in substantivum transiit: unde Ergastulum factum. Salmas. ad Spartian.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.